Schemeren

Grijpen staat geluk in de weg

door: Ben Verberne msc

december 2017

Bij de dingen die ik met de paplepel heb meegekregen, hoort schemeren. Als het bij ons thuis donker begon te worden en je wilde het licht aan doen, dan werd er gezegd: nog even wachten, eerst nog even schemeren.

Daar baalde ik van. Ik wilde weer verder gaan met waar ik mee bezig was. Toch heeft dat schemeren me geleerd om even niets te doen. Niets, zoals een spatie tussen twee woorden.

Die overgang van dag naar nacht, van licht naar donker, ben ik zelfs gaan ervaren als iets wonderlijks. Omdat het dan leek alsof het licht niet meer van buiten kwam, maar van de dingen

in de kamer; alsof in het schemerdonker ook onze gezichten oplichtten. Die sfeer vervulde me als kind met een gevoel van geluk. Het fascinerende was dat dat geluk geen droom was, maar werkelijkheid. Als dan na een tijdje het licht aan gingen de gordijnen werden dichtgetrokken, dan keerde je terug tot die andere werkelijkheid. De dagelijkse gang van zaken.

De dagelijkse gang van zaken. Zoals ik heb ik leren schemeren, zo heb ik ook leren kijken naar ikonen. Ook dat moest ik leren. Vergeleken met schilderijen van, pakweg, Frans Hals of Rembrandt vond ik ikonen maar een beetje stuntelig. Pas als je besef hebt van de liefde en eerbied waarmee een ikoon geschilderd wordt, ervaar je het mysterieuze ervan.

Met kerstmis en de jaarwisseling wensen we elkaar geluk. Geluk ligt immers niet voor het grijpen. Je kunt het niet afdwingen, er bestaan
geen toverformules voor. Toch draaien vandaag de geluksmachines op volle toeren. Geluk is mogelijk, hoorde ik, als er aandacht is voor gezondheidszorg, voor mensenrechten, als er minder ongelijkheid is, meer respect voor iedere mens, niet teveel individualisme. Je hoeft de lijstjes maar af te vinken en je bent er. We gaan er een paar dagen tussenuit en we zeggen tegen elkaar: geniet ervan! Genieten, nu! We kunnen het ons gewoon niet veroorloven ongelukkig te zijn. Het is een kwestie nu of nooit. Daarom, grijp je kans!

Maar juist dat grijpen staat het geluk in de weg. Precies dat zie ik verbeeld in deze ikoon van een moeder die haar kind draagt. Ze drukt het tegen zich aan. Met haar linkerhand ondersteunt ze het kind dat zijn wang tegen háár wang heeft gevleid. En het kind? Met zijn linkerhand reikt het uit naar zijn moeder. Geen eisen, geen grijpen, geen afdwingen. Alleen verlangen.

Hoogstens een reiken náár …