Pinksteren 2025. Door Ton Zwart.

Een mentaliteitsverandering in deze tijd is hard nodig, zo wordt er wel beweerd. Het is hard nodig om de crisissen en problemen waar onze tijd mee te maken heeft op te lossen: de klimaatcrisis, de woningbouwcrisis, de migratieproblemen, de tekorten in de zorg en zo kan ik nog wel even doorgaan. Al deze kwesties zijn niet te verhelpen door er meer geld in te steken. Wat nodig is, is bewustwording: het besef dat we samen verantwoordelijk zijn voor onze samenleving en dat iedereen betrokken moet zijn om die samenleving leefbaar te houden.
We vieren vandaag het Pinksterfeest. Als er iets plaats vond op die eerste pinksterdag, zo’n tweeduizend jaar geleden, dan is het een mentaliteitsverandering. De leerlingen van Jezus die tot nu toe angstvallig bij elkaar waren gekropen en de openbaarheid hadden vermeden, gaan opeens de straat op en beginnen iedereen aan te spreken over Gods grote daden. Je moet het maar durven!
Ik heb een keer zo iets meegemaakt in Birmingham, Engeland, waar ik een aantal jaren gewoond heb. Ik was in een lijnbus op weg naar huis en opeens stond een man op die met luide stem begon te verkondigen dat Jezus de heiland van de wereld was en dat we ons tot Hem moesten bekeren om gered te worden. Niemand in de bus zei iets. Je zag mensen elkaar aankijken en ongemakkelijk bewegen, maar ze lieten de man met rust. Hij hield gelukkig geen lange toespraak en stapte na een paar haltes weer uit zonder, zo te zien, een bekeerling gemaakt te hebben.
De man had wel moed, meer moed dan gezond verstand, zou ik zeggen. Misschien had hij het Pinkstergebeuren te letterlijk opgevat en voelde hij zich als een nieuwe Petrus geroepen om de her-evangelisatie van Engeland in te zetten. Dan vergat hij één ding: het eerste Pinkstergebeuren was niet alleen een moedige daad aan de kant van de leerlingen, maar het was ook, en dat op de eerste plaats, een manifestatie van de heilige Geest, een manifestatie op drie wondere wijzen. Allereerst de wind die niet buitenshuis maar in het huis opstak. Vervolgens het vuur dat zich in tongen op ieder van de aanwezigen neerzette. En tenslotte het spreken in vreemde talen.
De wind als een onzichtbare kracht. Je voelt de wind en als je een zeiler of een surfer bent, is het de wind die je in beweging zet. Dat wil de Geest van God doen: ons in beweging zetten.
Het vuur geeft warmte. Het vuur in de specifieke vorm van tongen duidt op spreken, niet zomaar spreken, maar spreken dat als een vuur het hart van mensen kan verwarmen. Een spreken dat de luisteraar raakt, iets met hem doet en daardoor een verandering in hem teweegbrengt. Het is een spreken dat iets uitwerkt. Het woord van God dat niet vruchteloos naar God terugkeert.
Tenslotte: het talenwonder. Taal is het communicatiemiddel bij uitstek. Dezelfde taal spreken is geen eenvoudige zaak, ook al spreken we allemaal Nederlands. Het betekent allereerst dat er goed geluisterd moet worden, goed luisteren niet alleen naar wat de ander zegt, maar ook trachten te begrijpen wat er achter de woorden schuil gaat, zich inleven in de onuitgesproken gevoelens die zich niet gemakkelijk in woorden laten vatten. Dezelfde taal spreken is hard werken, is zich in de leefsfeer van de ander begeven en met zijn ogen de wereld bezien. Dan pas wordt communicatie mogelijk.
Het talenwonder kan meer geweest zijn dan er een nieuwe woordenschat of een nieuwe grammatica bij te krijgen. Het kan allereerst betekend hebben dat de verkondigers begrip hadden gekregen voor mensen uit verschillende culturen en verschillende godsdiensten, dat zij die anderen van binnenuit aanvoelden en vanuit hun hart begrepen. Dat is nog eens een mentaliteitsverandering, een verandering van hart, van het meest wezenlijke in de mens.
Misschien is zo’n grote verandering niet iets dat wij van Pinksteren kunnen verwachten. Misschien moeten we ons met iets minder tevreden stellen. Wat ik eigenlijk hoop voor mezelf is dat het Pinksterfeest me tot een open mens maakt, iemand die openstaat voor het onverwachte, voor het onvoorspelbare, voor die Geest die waait waar Hij of Zij wil. Het betekent openstaan voor iets nieuws, geen herhaling van wat al geweest is. Het betekent in staat zijn het verrassende te zien en bereid zijn om daarop in te gaan.
Moge de Geest dat mag bewerken, in mezelf, en als u dat ook wilt, ook in u.
Amen.