Homilie op 15 januari 2023, in de kapel Notre Dame – Tilburg // Antoon Egging msc.

Vandaag, de tweede zondag door het jaar, is het begin van de internationale bidweek voor de eenheid van de christenen met als thema ‘Doe goed – Zoek recht’.

Het thema van deze viering is: ‘Zie het Lam Gods’. Dan komt natuurlijk de vraag op: Hoe deze twee verschillende thema’s met elkaar in verband te brengen zijn, want vanzelfsprekend lijkt dat toch niet?! Ze zijn eerder aanvullend en de band is terug te vinden in de lezingen en het evangelie van vandaag. In de eerste lezing zegt de profeet Jeremias dat hij de dienaar van de Heer is en het zijn roeping is de stammen van Jakob en de rest van Israël terug te brengen naar de Heer en dat hij daarmee een licht voor de heidenen wordt en het heil tot de grenzen der aarde zal gaan. In de tweede lezing richt Paulus zich tot zijn gemeenschap van christenen in Korinthe die bestond uit niet-joden. In het evangelie horen we van Johannes de Doper dat zijn boodschap voor een oproep is aan iedereen om zich te bekeren en hij verwijst naar Jezus: “De man die achter mij komt was eerder dan ik”.

“De man die achter mij komt, was eerder dan ik” dat hoorden we zojuist in het evangelie. En Johannes de Doper zegt verder nog van Jezus: “Zie het Lam Gods dat de zonde van de wereld wegneemt”. Het evangelie van Johannes eindigt met de getuigenis van Johannes de Doper over Jezus: “Deze is de Zoon van God”.
Allemaal woorden vol betekenis maar toch niet zo eenvoudig te vatten. De lezingen van vandaag staan in een reeks die ons meer wil vertellen wie Jezus is en welke Goddelijke opdracht hij voor de wereld heeft.
‘De komende’, dat duidt op de Messias, de Christus (en dat is Jezus) wordt hier door Johannes de Doper ‘Zoon van God’ genoemd en dat kan in de oren van veel Joden bijna als een godslastering hebben geklonken. Ongetwijfeld was dát het geval bij de priesters en levieten die Johannes de Doper een dag eerder bij de Jordaan hadden opgezocht en hem op de man af vroegen: Waarom moeten mensen vasten en wil je hen bekeren en doop je hen in de Jordaan? En daarbij ook hun vraag ….of hij misschien zelf al de Messias is of dat we een andere te verwachten hebben? Johannes antwoordt hen dan dat het zijn taak is om de wereld voor te bereiden op ‘de komende die groter is dan hijzelf’. Van hem wil hij nu getuigenis geven. Toen Johannes de volgende dag Jezus zelf ontmoette en hem óók doopte, noemde hij hem: ‘Het Lam Gods’. Deze vergelijking met een lam verwijst naar de zachtmoedigheid en geweldloosheid van Jezus, die ‘machteloos als een lam, door God uitverkoren is om de zonde van de wereld weg te nemen’. Wanneer wíj dit horen, denken we beslist aan het Agnus Dei -dat heeft voor ons immers een vertrouwde klank in iedere eucharistieviering-. Ja het ‘Lam Gods dat wegneemt de zonde der wereld’. En dan denken we ongetwijfeld aan het offer van Christus op het kruis. Voor de Joden riep het offer van het lam een heel andere beeld op, namelijk die van de uittocht uit Egypte. Het paaslam, een lam zonder gebreken dat geslacht en gegeten moest worden vlak voor de uittocht plaatsvond en waarvan het bloed aan de deurposten uiteindelijk redding bracht … want daarna konden de Joden ongehinderd vertrekken uit het land waar ze tot slaaf gemaakt waren. Zo staat het opgetekend in het boek Exodus. Bevrijd weliswaar, maar de tocht naar het beloofde land zou nog 40 jaar duren. Het werd een moeizame tocht door de woestijn onder leiding van Mozes en Aaron. Telkens weer alles achterlatend. Alleen de ark van het verbond die meegevoerd wordt, blijft daarbij het zichtbare bewijs van Gods aanwezigheid. Het vraagt wel veel geduld de eenheid te bewaren en trouw te blijven. Ondanks vertwijfeling toch wel volhouden!
Doe goed – Zoek recht! Het thema van de bidweek voor de eenheid van de christenen vraagt ook om onze inspanning en goede wil, want je moet wegen zoeken elkaar te ontmoeten, recht te doen en zo de eenheid in Christus te bewaren.
Johannes de Doper getuigde over Jezus dat hij hem pas herkent wanneer hij ziet dat de Geest als een duif uit de hemel neerdaalt en op hem blijft rusten. De duif is het symbool van de Geest en die geeft Gods aanwezigheid aan.
We kunnen in dit verband ook denken aan Pinksteren en met name ook het verhaal van de zondvloed. Daar gaat het over een decadente wereld, waar mensen alleen op eigen winstbejag en plezier uit zijn en niet naar anderen omkijken. Onder hen is echter één familie die op God vertrouwt, dat is die van Noach. Hij krijgt de opdracht een ark te bouwen. Tijdens de bouw van de ark wordt Noach door iedereen uitgelachen, maar toch houdt hij vast aan wat hem van God is opgedragen. Daardoor wordt Noach met zijn gezin gered! We weten dat aan het eind van de zondvloed Noach een duif loslaat die terugkeert met een jonge groene olijftak. Dit wordt het teken van redding en hoop op een nieuw leven, een nieuw begin. Voor ons is nog steeds de duif met een groene olijftak in zijn snavel geklemd een teken van vrede. De hele wereld heeft nog steeds grote behoefte aan vrede. Maar ook vrede en eenheid onder de Christenen is helaas nog geen vanzelfsprekendheid. De geschiedenis getuigt ook van verkeerde rivaliteit onder de christenen, afsplitsingen en zelfs van vijandschap. Als ledematen van de kerk, het Lichaam van Christus, maken we hierdoor nog maar al te vaak spastische, tegenstrijdige bewegingen. Het is beter als we ons, allen die Jezus navolgen, opnieuw beseffen dat we broeders en zusters zijn in het huis van de Heer, ja in één, in Zíjn huis! Oikos is het Griekse woord voor huis. We zijn dan dus huisgenoten en kunnen zo een warme oecumenische geest uitstralen in de wereld. In deze week worden we extra aangespoord daarvoor te bidden. Zo brengen we vrede, want we krijgen meer oog voor onze naaste, waardering voor elkaar. Laten we samen bidden voor die eenheid, een eenheid weliswaar in verscheidenheid. Dat wordt voor ons dan een waarachtig en mooi teken van Gods aanwezigheid in de wereld. God die ons leven zinvol maakt. AMEN