VREDESZONDAG
17 september 2023

LEZINGEN
Wijsheid van Jezus Sirach 27,30-28,7
Romeinen 14, 7-9
Mattheüs 18, 21-35

OVERWEGING door Ben Verberne MSC

Vandaag is het Vredeszondag. Vrede is zo belangrijk dat het vooral op Vredeszondag toch niet moeilijk zou moeten zijn daarover samen na te denken. Toch vind ik het moeilijk een overweging te houden over vrede, juist vandaag! Waarom? Iedere dag worden wij, in Nederland, in Europa en een groot deel van de Westerse wereld steeds dieper meegezogen in een oorlog, waaraan voorlopig geen einde lijkt te komen. We zijn deel van die oorlog en wat kun je dan nog over vrede zeggen?

Veel mensen uit Oekraïne zijn gevlucht naar veilige plaatsen in Europa. Ook onze gemeente, Tilburg, heeft vluchtelingen van daar opgenomen. Ze zijn onze buren geworden, en het gedeelte van ons huis dat wij in Notre Dame “de flat” noemen is een van de acht locaties in onze gemeente waar dit gebeurt.

Nederland kiest ervoor samen achter Oekraïne te gaan staan en te blijven staan. Maar tegelijkertijd vragen we ons af, nu eens in stilte en dan weer hardop: waar gaat dit in vredesnaam naartoe? Bevinden we ons op een snelweg naar nóg meer vernietiging, nóg meer kapotte steden, nóg meer kapotte levens, of brengt dit de vrede dichterbij? Hoe dan ook, omwille van de vrede zijn we deel geworden van de oorlog.
En juist dat maakt het zo moeilijk en tegenstrijdig, om vandaag in deze Eucharistieviering samen over vrede te praten … alsof we samen zo precies weten hoe we die vrede dichterbij kunnen brengen.

De eerste lezing zegt: Vergeet het maar! Reken maar niet op vrede als je onverbiddelijk bent tegenover je naaste. Misschien moeten we dat vertalen als: Reken niet op vrede als je de mens tegenover je alleen nog maar ziet als een vijand en niet meer kunt zien als een mens zoals jijzelf. – Zoals je handelt, zo zal je zelf behandeld wórden.

Het evangelie van vandaag komt uit een hoofdstuk waar Mattheüs schrijft over in vrede, vergevingsgezind, samenleven. Hoe vaak moeten we iemand vergeven?, vraagt Petrus, en hij is het hoofd van de christengemeenschap! Zevenmaal, dat moet toch genoeg zijn? Nee, is het antwoord van zijn meester, vergeving kent geen grenzen en dan vertelt Jezus de gelijkenis van de schuldeisers. De clou van die gelijkenis ligt in het laatste vers: de heer in het verhaal is God zelf. Hij rekent erop, vraagt van ons, dat zoals Hij óns behandelt, wij ook elkaar behandelen.

Heel lang geloofden wij in Nederland dat wij onze zaakjes goed op orde hadden.
Natuurlijk, af en toe waren er zaken die om een oplossing vroegen: een snelweg hier, een woonwijk daar. Maar we waren het erover eens: Nederland is een fatsoenlijk land, we zijn geen schurkenstaat. En ondertussen vertelden we, soms met opgeheven vinger, wat andere landen beter moesten doen: niet enkel op het gebied van watermanagement en stuwdammen, maar bij voorkeur over mensenrechten.

Daar is de laatste tijd verandering in gekomen. Nog steeds zijn we trots op onze democratie, maar we zijn toch wat bescheidener geworden. Jaren achtereen hebben we in het openbaar excuses aangeboden voor dingen die bij ons radicaal zijn fout gegaan:
o excuses voor de Toeslagenaffaire,
o excuses voor de misstanden indertijd in Nederlands-Indië (twee keer zelfs!),
o excuses voor het slavernijverleden,
o excuses voor Srebrenica.
We hebben niet alleen excuses aangeboden, maar we hebben ook beterschap beloofd en zelfs toegezegd dat er geld op tafel komt. Dat laatste lukt nog niet zo goed – “Mensen moeten nog even geduld hebben”, wordt er dan gezegd. “We zijn er nog niet helemaal uit!”.

Het motto van Vredeszondag 2023 luidt: “Democratie onder druk”. Waarom? Het omzien van mensen naar elkaar, onze onderlinge solidariteit, brokkelt af, en het wantrouwen van mensen in de rechtstaat, de politiek, de media neemt toe. Nederland kraakt onder de problemen.

Voordat Jezus terugkeerde naar zijn Vader, heeft hij ons vrede beloofd: Vrede laat Ik u na; mijn vrede geef Ik u. Niet zoals de wereld die geeft, geef Ik hem u.

Vrede – blijvende vrede – vrede in eigen land, in Oekraïne of waar ook – begint bij een samenleving die inclusief is, waar ieder mens een stem heeft, gelijkelijk voor man en vrouw, ongeacht de achtergrond. Duurzame vrede wordt werkelijkheid door een eerlijke en rechtvaardige verdeling van verantwoordelijkheid. Ook als Christenen hebben wij nog veel te leren, veel te doèn om werkelijk samen op weg te zijn bijvoorbeeld in een synodaal proces – een uitdaging voor onze kerk vandaag!
Vrede, echte vrede, moet niets hebben van de doofpot.
Vrede is niet gebaat met het toedekken van het kwaad.
Vrede begint bij eerlijk in ons eigen hart te zien.

Moge God onze schreden richten op de weg die naar vrede leidt.