Homilie kapel Notre Dame, 2 oktober 2022 (27ste zondag door het jaar).
Eerste lezing: Habakuk 1,2-3; 2,2-4
Tweede lezing: 2 Timoteus 1,6-8, 13-14
Evangelie: Lucas 17,5-10
Beste gelovige medemensen,
De verzuchting van de profeet Habakuk in de eerste lezing: “Hoelang moet ik nog roepen Heer, terwijl Gij maar niet luistert? Hoelang moet ik de hemel nog geweld aandoen, terwijl Gij maar niet luistert? Waarom laat Gij mij onrecht lijden en ziet Gij die ellende maar aan? Waarom moet ik leven te midden van geweld en verdrukking en waarom rijst er twist en moet men lijden onder tweedracht?” Ook de vraag van de apostelen aan de Heer in het evangelie: “Geef ons meer geloof!” komt voort uit een gevoel van onzekerheid en radeloosheid, in een wereld van tweedracht. Herkenbaar, nietwaar! Ons geloof geeft hier een krachtig antwoord op en is daarom van wezenlijk belang voor ons. Christus is de harde ondergrond, een rots, een sterk fundament voor ons huis, voor onze leefruimte. Geloof is bovendien het cement tussen de stenen van het huis. Anders gezegd: geloof is de innige band voor een menselijke samenleving, want geloof betekent oog hebben voor elkaar en vertrouwen weten te schenken. Deze binding maakt sterk en de sterkte ervan bepaalt ook hoe we het huis inrichten d.w.z. wat onze eigen levensinstelling is. Ons geloof vormt een goed huis om in te wonen. Het beschermt en is een plaats van innerlijke rust. We kunnen geloof niet los zien van hoop en liefde. Samen zijn geloof, hoop en liefde de weg om de zin van het leven te verstaan en die te volgen. In geloof wordt voelbaar, tastbaar wat we niet kunnen uitdrukken met woorden of in getallen, in hypotheses en theorieën. Trouwens, concrete getallen, hypotheses of theorieën zijn ook maar hulpmiddelen die telkens aan de hand van nieuwe inzichten bekeken en bijgesteld worden, dus zich opnieuw moeten bewijzen. Door geloof worden de diepere waarden zichtbaar gemaakt. Dit kunnen we tot uitdrukking brengen in beeldende taal, in symbolen. Wij vinden als christenen de kracht hiervoor wanneer we goed luisteren naar het bijbels verhaal. Waar en hoe God toont begaan zijn met ons mensen en wat nog meer duidelijk is in de persoon en het leven van Jezus Christus. Zo kunnen en mogen we God ervaren als trouw, warm en liefdevol. Dat zorgt ervoor dat we beter omgaan met stressvolle gebeurtenissen zoals het heengaan van een geliefde, een ziekte, economische onzekerheid of zelfs verlies van huis en haard. Geloof geeft steun, zekerheid, helpt tevreden te zijn en het latere leven op oudere leeftijd ook als waardevol te ervaren. Geloof is een enorme kracht en Jezus zegt dan aan ook zijn apostelen: “Als je een geloof hebt als een mosterdzaadje, zal je zelfs met je woord een moerbeiboom kunnen verplanten.” Maar tegelijkertijd wijst Jezus hen er op nederig te blijven, want die kracht komt uit hen zelf, maar van bovenaf. Hij geeft hun het voorbeeld van de knecht: “Wij zijn maar gewone knechten, wij hebben alleen onze plicht gedaan”.
Laat ik nog even terugkomen op de klaagverzen van de profeet Habakuk die we in de eerste lezing hoorden. In moeilijke omstandigheden, zoekt hij naar steun. Ja, moeilijke omstandigheden overkomen je meestal, matten je af, ontmoedigen, maar hoeven je toch niet reddeloos verloren te laten gaan. Juist wanneer alles en iedereen rondom je wegvalt, wil je overleven. Is er een mogelijke uitweg. We zien het nu nog steeds met eigen ogen gebeuren. Overal zijn mensen op de vlucht. En groot in aantal. Heel bijzonder denken we vandaag weer aan de Oekraïense vluchtelingen. Een aantal van hen is gedurende de afgelopen week in een deel van dit oude klooster komen wonen. Ieder van hen draagt ongetwijfeld traumatische ervaringen met zich mee. Het is al lang geleden, maar ooit moesten ook Nederlanders vluchten voor oorlogsgeweld.
Vorige week zondag was ik met een Amerikaans echtpaar in Arnhem. Een stad toen al in de stemming voor het wereldkampioenschap volleybal, maar waar ook nog terugdacht werd aan de “operatie Market Garden” in Oosterbeek en met name rond de oude brug van Arnhem. Het was een actie van de geallieerden, nu 77 jaar geleden, die totaal mislukte. Met als gevolg dat een deel van de stad werd verwoest en de gehele bevolking gedwongen werd te evacueren, vluchten om elders onderdak te zoeken. Ter nagedachtenis hiervan is dit jaar op de singel rond de binnenstad een monument opgericht (de verse bloemen lagen er nog), Dit monument bestaat uit schots en scheef opgestapelde betonnen letters die samen het woord VLUCHT vormen, symboliserend de verwarring, maar ook samen als teken van hoop en geloof in een andere, betere toekomst. Geloof betekent voor ons als gelovigen: ons vertrouwen mogen stellen op God die ons niet in de steek zal laten. Maar ons er wel van bewust laat blijven dat wijzelf zijn werkers mogen zijn namelijk om “Gods Rijk dat komen zal op aarde” gestalte gaan geven. In de tweede lezing, de brief aan Timoteüs onderstreept Paulus dit en vraagt “om het vuur aan te wakkeren, want God heeft ons niet een geest geschonken van vreesachtigheid maar een geest van kracht, liefde en bezonnenheid”. En verder schrijft hij: “Neem als richtsnoer de gezonde beginselen en houd ze vast in het geloof en de liefde van Christus Jezus”. Nog niet zo lang geleden las ik in een krantenbericht de uitslag van een onderzoek, dat het aantal mensen in Nederland dat in God gelooft erg afgenomen was, tot onder de 50 procent. Welk beeld van God had men dan voor ogen? Is er sprake van overschatting van eigen kunnen? Ja we willen graag vrij zijn in een naar eigen keuze ingerichte rijkje. en brengt men “het geloof in God” niet té veel in verband met verboden en verplichtingen die belemmeren? Óf gaat het over een God van liefde waaraan we deel mogen hebben? Ons geloof in God moet immers gebaseerd zijn op liefde, naastenliefde en inderdaad: dát vraagt wel iets van ons: openheid en opoffering. Maar daarmee maakt het ons wel vrij uit het kringetje van de eigen ik. Onder Gods hoede en met oog voor het welzijn van onze naaste zijn we echt vrij. AMEN.
(Antoon Egging)