Lezingen: Wijsheid 11,23 – 12,2; Thessalonicenzen 1,11 – 2,2; Lucas 19, 1-10.
Antoon Egging msc

Broeders en zusters in Christus,
Mooie dingen gebeuren vaak onverwachts. Het is een verrassing.
Daar staat tegenover dat een tegenslag ons ook plots, onverwacht kan treffen. Gaat het dan over een ziekte, het overlijden van een geliefde, in breder verband de gevolgen van natuurrampen of een oorlog?! Het is wel duidelijk, dáár hebben we helemaal niet om gevraagd. Ja het overvalt ons, nietwaar!
Maar wij mensen kunnen ook in de problemen komen, omdat we zelf een verkeerde keuze hebben gemaakt. Je kunt immers ergens toe verleid worden, maar het kan toch ook een heel bewuste keuze zijn geweest die berust op een verkeerde overtuiging of inschatting of was het …willens en wetens puur uit winstbejag. Zo’n beslissing is later niet of heel moeilijk terug te draaien èn zo ja dan is het vaak nog vol schaamtegevoelens.
Maar het kan ook de andere kant uit gaan namelijk van kwaad naar erger. Zitten we door eigen toedoen in de penarie, wie kan of wil ons daar uit helpen? Met iemand van buiten, die we kunnen vertrouwen, is het tij misschien nog te keren waardoor er een ommekeer mogelijk wordt en we een nieuw inzicht krijgen dat uitkomst biedt en redding brengt.
Zo’n innerlijke worsteling herkennen we ook in het verhaal over Zacheüs de tollenaar (uit het evangelie volgens Lucas). Ja, een verhaal voor velen van ons welbekend. Voor sommigen van jongs af aan, omdat dit verhaal van Zacheüs dierbare herinneringen kan oproepen aan hun eerste communieviering waar dit een favoriete evangelie lezing is. Net als bij Zacheüs is het een grote eer om (voor het eerst in je leven) Jezus als gast te mogen ontvangen. Samen, zonder onderscheid des persoons. Ofschoon je dan nog jong bent en net als Zacheüs nog klein van gestalte, tel je toch helemaal mee. Het verlangen de Heer waardig te ontvangen, welkom te heten, dat is er.
Vandaag gaan onze gedachten wat dieper. Zoals u op de voorkant van het misboekje ziet is het thema van deze viering “redden”. Jezus Christus, onze Heer, staat hierbij centraal. Wij zijn het die gered moeten worden en Jezus is het die ons redt. Soms staat dat zelfs op daken of reclameborden “Jezus redt”. Trouwens de naam Jezus spreekt al voor zich. De naam Jezus is immers het Griekse woord voor Jozua wat “Jahweh redt” betekent. Christus is de Messias, dat ook de Gezalfde betekent.
Zacheüs wordt voor ons tot voorbeeld gesteld, want hij komt tot inkeer en wordt gered. We hoorden het zojuist nog: Zacheus was een rijk man, hoofdambtenaar bij het tolwezen, maar niet al te eerlijk. Hij was corrupt, perste mensen af door meer belasting geld te innen dan de Romeinen voorschreven. De verleiding van het geld kon hij niet weerstaan en ook de armen waren voor hem een gemakkelijke prooi. Het komt helaas nog steeds voor dat rijken geen besef hebben wat armoede betekent en op armen neerkijken. ‘Zichzelf slim voelen en die ander is maar dom’. En daarom menen ze recht te hebben op een groeiend eigen kapitaal.
Maar ja, we weten zelf ook: rijkdom is geen garantie voor geluk en tevredenheid en brengt ook geen groeiend sociaal gevoel met zich mee én…wanneer rijkdom als een privérecht gevoeld wordt, vergroot dat juist de kloof tussen arm en rijk en maakt armen nog meer afhankelijk.
Tegenwoordig is ook in Nederland armoede langzaam weer voelbaar geworden. De gewone man kan steeds moeilijker rondkomen van wat hij verdient en steeds meer mensen maken al gebruik van de voedselbank.
De rijke Zacheüs leidde een goed leventje maar wel ten koste van anderen, maar komt nu tot inkeer. Hij voelt wel aan dat hij door niemand meer geëerd en gewaardeerd wordt, eerder zelfs vermeden en veracht in een neergaande spiraalbeweging. De grote menigte bij de komst van Jezus opent zijn ogen. Maar Zacheüs ís al vastgelopen en kan er op eigen kracht niet meer uit komen, maar beseft heel goed dat zijn eigen manier van leven daar schuldig aan is. Steeds op eigen voordeel uit en daarmee langzaam weg gegroeid van de realiteit. Toch steekt Jezus liefdevol de hand uit naar deze man die andere mensen niet eerlijk behandelde, een zondaar dus en gaat zelfs bij hem op bezoek. Veel omstanders hebben daar geen begrip voor.
Zacheüs zelf is blij en voelt zich enigszins in ere hersteld. Openlijk belooft hij nu in het bijzijn van Jezus zijn levenswijze te veranderen. En … hij wil de helft van zijn bezit aan de armen geven en al wie hij heeft benadeeld zal hij dit bedrag in viervoud teruggeven. Ja, Jezus ziet om naar mensen zoals Zacheüs die morele steun nodig hebben en geeft ze ruimte weer iets voor een ander te kunnen betekenen. Iedereen krijgt zo die kans, de blijde boodschap geldt voor iedereen. Ja, Hij reikt ons ook de hand wanneer de weg voor iemand geblokkeerd is en deze gebukt gaat onder vooroordelen of door praatjes van anderen genegeerd wordt.
Jezus, de Mensenzoon, is immers gekomen om te redden wat verloren is. Elke vorm van uitsluiting valt hieronder. Het is een centraal thema in de verhalen van Jezus en in allerlei variaties naar voren gebracht. We hoeven maar te denken aan het verloren schaap dat gered wordt, de verloren drachme die gezocht wordt en nu dus ook deze tollenaar Zacheüs. In de eerste lezing uit het boek der Wijsheid staat: ”Gij ontfermt U over allen, want gij vermoogt alles; en Gij let niet op de zonden der mensen, opdat ze tot inkeer kunnen komen” ….en daardoor gered worden. Van belang is onze goede verhouding tot elkaar en dat we oprecht proberen onze goede voornemens in daden om te zetten en ons daarbij gesteund weten door de Heer. Zo lezen we verder: “Die immers houdt van alles wat bestaat”. Het blijft helaas een menselijke zwakte om onverzoenlijk te zijn of neerbuigend d.w.z. zichzelf hoger en beter te achten dan de ander. Niet alleen vanwege rijkdom, het kan ook vanwege betere diploma’s, een hogere functie of het is onze houding tegenover allen die anders zijn dan we zelf gewend zijn.
Moge het verhaal over Zacheüs ons stimuleren elkaar te sterken in geloof, attent te zijn voor kwetsbaren in de samenleving, elkaar als gelijkwaardig te erkennen en vergevingsgezind te zijn. Kortom om verbindend en reddend te zijn naar het voorbeeld van de Heer zelf. AMEN.