OVERWEGING 9 JANUARI 2022
LEZING 1; JESAJA 40, 1-5.9-11
LEZING 2: TITUS 2, 11-14; 3, 4-7
LUKAS 3, 15-16.21-22
J.J. Bol
In november 1943 werd ik geboren, een paar weken te vroeg, eigenlijk een couveusekind… Dus werd ik bijna meteen gedoopt – zo ging dat in die tijd. Mijn geboorte en doop vielen bijna samen. Dat spoorde ook goed met de gewoonte in de katholieke kerk van de ‘kinderdoop’: het goede, het geloof doorgeven. En vaders en moeders wisten in die tijd ook dat een niet-gedoopt kind dat overlijdt ‘achter de heg’ begraven moest worden, in ongewijde aarde, en niet op het kerkhof…!
Die gewoonte van de kinderdoop vindt zijn oorsprong niet direct in de bijbel, in ieder geval niet in het verhaal dat we vandaag in Lukas 3 hoorden, over de doop van Jezus… De doop van Jezus vond niet plaats in de stal van Bethlehem, waar Jezus geboren werd. De doop van Jezus vindt heel wat jaren later plaats bij de rivier de Jordaan…
Heel wat mensen zijn daar samengekomen en laten zich door Johannes dopen… Johannes zegt tegen de mensen: “Zeg niet bij jezelf: Wij hebben Abraham als vader”, want zo’n ‘geboortebewijs’ is niet genoeg, er is meer nodig: “Breng vruchten voort die laten zien dat jullie tot inkeer gekomen zijn…”, dat je een nieuw leven beginnen wil! Tegen tollenaars en soldaten zegt Johannes; Vraag niet meer dan wat jou toekomt… En tegen iedereen zegt hij: “Heb je genoeg, deel wat je hebt…” Zo zijn er ook in onze tijd mensen die niet meer dan ‘genoeg’ zoeken – Genoeg is genoeg!
Ook Jezus laat zich bij de Jordaan dopen… En nadat hij te midden van vele mensen gedoopt is, gaat de hemel open en er klinkt een stem: “Jij bent mijn zoon, de welbeminde…” In dít verhaal vallen geboorte en doop niet samen. Beter kunnen we zeggen: In dit verhaal van Lukas komen bekering en doop bij elkaar, Of anders gezegd: in dit verhaal vallen roeping en doop samen…!
In de eerste en tweede lezing van vandaag krijgen die roeping en de doop van Jezus nog meer kleur: Bij Jesaja: In mensen zal (de glorie van) God verschijnen: Geen hoog en laag meer op aarde, geen rijk en arm! God is een goede herder, voor iedereen! En in de tweede lezing schrijft Paulus aan Titus: “De goedheid en de menslievendheid van God zijn op aarde verschenen door het bad van de wedergeboorte en door de vernieuwing van de heilige Geest…” “God is een barmhartige God…”, een God met hart voor alle mensen.
Deze doopverhalen nodigen ons hier in Notre Dame uit om terug te kijken naar ons leven, de vele jaren achter ons…, tachtig jaar, negentig jaar, misschien wel vijfennegentig jaar. Waartoe werden wij geroepen en gedoopt…? De doop nodigt ook ons uit om ons te bekeren, dat wil zeggen om vooruit te kijken…
De gedenkdag van de doop van de Heer is denk ik ook niet toevallig op de eerste zondag na de kersttijd, dus in het begin ook van het burgerlijk jaar… Terugkijken en vooruitkijken…. De doop is het begin van een nieuwe tijd, van een nieuw leven – we mogen mensen worden met een nieuwe missie…
Dat geldt voor ieder van ons persoonlijk: Kijk op deze dag van de doop in de spiegel van je hart…
Ook samen als MSC-ers en FDNSC-ers kunnen we in de spiegel kijken: Het was goed! Maar ook weten en zien we: Niet alles wat wij hebben gedaan in Nederland of waar dan ook, was goed. Dat hebben we als religieuzen en priesters in de afgelopen tien jaar geleerd – we hebben weet van seksueel misbruik…
Ook als Nederlanders waren we een kind van onze tijd… We kunnen en moeten met andere ogen kijken naar ons verleden, ons koloniale verleden, naar de politionele acties in Indonesië, naar slavernij, naar onze helden…
Niet voor niets werden en worden we als Nederlanders getypeerd als dominee en koopman… We kunnen schipperen, Of met woorden van deze tijd: wij zijn flexibel…Zo werden wij een generatie, een tijd, een land, zo werden wij samen mensen die meer zochten dan het ons toekomende deel, die meer wilden dan ‘genoeg is genoeg’.
We worden vandaag geroepen niet alleen om met nieuwe ogen terug te kijken naar de jaren die achter ons liggen en te erkennen dat we meer dan óns deel genomen hebben, ten koste van komende generaties…. We worden ook geroepen om met nieuwe ogen vooruit te kijken, om ons te bekeren… Bijvoorbeeld om als religieuzen mee te doen met de synode voor een synodale kerk! En in de kerk zijn er mensen, is er de paus, in heel de wereld zijn er met name jonge mensen, die onze aandacht vragen voor de komende tijd, de komende generatie. Dus, voor onze ‘moeder aarde’. Als gedoopten worden wij ertoe geroepen. Amen.