OVERWEGING ZONDAG 23 JANUARI 2022
Door Jan Jetse Bol MSC

NEHEMIA 8, 2-4a .5-6.8-10 ; 1 KOR. 12, 12-14.27; LUKAS 1, 1-4; 4, 14-21

Wij groeiden allemaal op in een tijd, dat veel mensen zuster, broeder of pater werden. Wij hoorden bij die mensen…Wij groeiden op in een tijd dat er veel mensen naar de kerk gingen – dat wil zeggen, naar de eigen kerk, dus op verschillende tijden en plaatsen…
Wij hebben ook de tijd meegemaakt dat het begon te veranderen, terwijl niemand dat verwacht had… Toen ik zelf in 1965 theologie en filosofie ging studeren in ons grootseminarie in Stein, Zuid-Limburg, bij de oude ruïne luisterde ik op zondagmorgen naar de NCRV en in de loop van dat jaar ging ik bijna iedere zondag op zoek naar een protestantse kerk in het katholieke Limburg. De sfeer in die kerken, wat door de dominee gezegd werd, hoe de mensen daar samenkwamen en me welkom heetten sprak mij erg aan – in de katholieke kerken was dat anders.
Voor mij was die tijd het begin van oecumene en van meer en meer ‘kerk wij samen’. In die tijd deden veel mensen actief mee met de ‘week van gebed voor de eenheid van de kerken’. Ze wilden zich niet langer neerleggen bij de schande van de verdeeldheid van de kerken. Mensen van kerken deden ook steeds meer andere dingen samen. Zo leerden we/ze elkaar kennen, onszelf beter kennen…
Van morgen ben ik nog even langs een paar van die kerken gefietst: Het Apostolisch Genootschap, Het Nieuw Apostolisch Genootschap, De Opstandingskerk, De Maranathakerk, de Pauluskerk…
Ook werd in de loop van de jaren steeds duidelijker: Als we bidden voor eenheid van de kerken dan kan dat wel eens ‘een gebed zonder end zijn’ … En in 2022 kunnen we zeggen, dat we al meer dan honderd jaar bidden voor de eenheid van de kerk – de kerken zijn nog steeds niet echt één…
Een gebed zonder end… Toch is het goed dat er ook dit jaar weer een week van gebed voor de eenheid is. Ook dit jaar konden we hier in Notre Dame iedere avond samen bidden voor eenheid, met thema’s als: de muren afbreken, de weg naar het goddelijk kind, het leven delen, de weg naar het volmaakte licht. Iedere avond een gebedsbijeenkomst voor eenheid. Want verdeeldheid tussen de kerken, zelfs met geweld en dwang, is niet wat de kerken willen, is een schande en een vervloekte tegenspraak… Dit jaar is die ‘week van gebed voor eenheid’ voorbereid door christenen uit het Midden-Oosten. Ze herinneren ons eraan, dat er wijze magiërs waren die in het oosten een bijzondere ster zagen en die ster volgden… En ze moedigen ons aan om zelf een ster, een licht in het duister van onze tijd te zijn, en anderen de weg te wijzen naar Jezus. Zo, in verbondenheid met elkaar, bidden voor eenheid, is en blijft goed…
Maar sinds we samen bidden, al meer dan honderd jaar, is er meer gebeurd dan bídden… We denken weleens in Nederland, in Europa: De mensen gaan steeds minder naar de kerk, Er verdwijnen steeds meer kerken… Ja, er verdwijnen steeds meer kerkGEBOUWEN. Ook verdwijnen er steeds meer religieuze gemeenschappen – Dat weten we maar al te goed. Ook de MSC en de FDNSC worden steeds kleiner… Maar in de ‘week van gebed voor eenheid’ ging en gaat het toch niet om ‘óveral steeds meer kerkgebouwen’. Zo werd en wordt het in ieder geval nooit gezegd…
De kerken zijn nog steeds niet één! En steeds minder mensen gaan naar de kerk. Maar er is al heel wat jaren iets nieuws, iets anders gaande – en dat is hoopvol! Er zijn mensen die zoeken, die iets van het licht hebben gezien en die dat willen delen met anderen, niet alleen in gebedsvieringen of door samen te bidden, of door samen naar de kerk te gaan. Maar vooral door in het leven van alledag bewust eigen keuzes te maken. In zekere zin zijn het kleine nieuwe religieuze gemeenschappen, ‘mini-kerkjes’. Ze zoeken elkaar op, en ze gaan erop uit… Ze willen iets doen met waar ze in geloven, wat hen raakt, wat hen bezielt. Dat er een God is, die in Jezus laat zien dat hij het licht van de wereld is… En ze weten zichzelf ook geroepen om licht te zijn…
Ze kiezen er bijvoorbeeld voor om minder auto te rijden of in een elektrische auto te rijden, ook al is dat duurder. Ze kiezen ervoor om niet meer te vliegen, of om minder te vliegen. Om minder vaak en minder ver op vakantie te gaan. Soms gaan ze bij elkaar in de buurt wonen om samen activiteiten voor kinderen op te zetten of ze eten een paar keer per week samen… Of ze helpen elkaar om anders te eten, meer vegetarisch, milieuvriendelijker…
Zo kennen wij zelf dicht bij huis, mensen die er werk van maken, dat onze samenleving barmhartiger wordt, overal. We kennen de beweging van barmhartigheid, verbonden met de Fraters van Tilburg en de Zusters van liefde. Of, verbonden met de MSC, zijn er de Chevalier-verbondenen en is er het begin van de hart-op-weg-beweging…
Dat mensen zich zo, in de gewone dingen van het leven, met elkaar verbinden is goed. Want kerk is op de eerste plaats mensen die met elkaar verbonden zijn en licht van de wereld willen zijn. Zo’n kerk is er in verschillende culturen… Zo’n kerk is er in verschillende omstandigheden en dat heeft gevolgen… Mensen van buiten de kerk maken er ons op attent maar we zien het ook zelf: Kerk was er in tijd van slavernij, en slavernij is er ook nu nog… kerk was er in de tijd van wat wij ‘ontdekkingsreizen’ noemden. De tijd dus dat de ‘westerse landen’ verrijkt werden door het ‘kolonialisme’ … Ook de missie – zo bleek onlangs uit een onderzoek van de Radboud-universiteit in Nijmegen – werkte eraan mee dat kinderen ‘een goede opvoeding kregen tot geslaagde dienstbare koloniale onderdanen’. De kerk was ook vaak een kerk met ijzeren dogma’s of met keiharde bijbel-teksten. Dat hebben wij soms ook zelf gedacht en gevoeld.
In zekere zin mogen we daarom blij zijn dat er nog steeds veel kleine kerken en andere religieuze gemeenschappen zijn – misschien zelfs meer dan vroeger?! – we mogen ook blij zijn, dat er nog steeds niet één heel grote megakerk is, Een kerk met misschien daardoor te veel macht – want massa is macht. Kerkgemeenschappen komen tot leven waar mensen elkaar vinden, waar mensen samen een manier van leven vinden, waar mensen samen, al zijn het maar kleine, sporen van God vinden…
Bidden we in deze ‘week van gebed voor eenheid’ dat ook wij elkaar vinden en vooral dat wij mensen, in ons leven, ook nu nog, metterdaad en samen een weg vinden om te delen wat ons raakt en bezielt, en om te getuigen van het licht dat in het duister schijnt. Het zij zo. Amen.