Het Feest van de Gedaanteverandering 2023 Ton Zwart msc
- Het verhaal van de gedaanteverandering op de berg is een openbaringsverhaal. En dat betekent, zoals bij alle openbaringsverhalen, dat een hogere werkelijkheid, een ons overstijgende werkelijkheid, zich op een of andere manier aan ons mensen bekend maakt. Dat is iets heel bijzonders. Het hemelse dringt door tot op de aarde en dat is geen gewone gebeurtenis.
- Blaise Pascal was een Franse geleerde, een wiskundige uit de 17de eeuw. Hij heeft o.a. aan de wieg gestaan van de kansberekeningen, waar de moderne wetenschap niet meer buiten kan. Hij was ook een godsdienstig iemand. Bij zijn overlijden vond men een papier in zijn jas genaaid met daarop de volgende tekst: ‘Vuur, God van Abraham, God van Isaac, God van Jacob, niet van de filosofen en de geleerden. Zekerheid, zekerheid, besef, vreugde, vrede.’ Het is een verwijzing naar een mystieke ervaring die Pascal gehad heeft en die hem heel zijn leven is bijgebleven.
- Pascal heeft een openbaring gekregen, een openbaring over God. En dat is niet de God van de filosofen en geleerden, waar Pascal zelf toch een eminent lid van was. Wat was die God dan van de geleerden en de filosofen? Dat was een schepper God, een God die aan het begin gestaan heeft van alles wat bestaat, maar die zich verder met zijn schepping niet bemoeide. Hij is als het ware de klokkenmaker die alle onderdelen van de klok op hun plaats heeft gezet, de gewichten heeft opgetrokken en nu de klok laat lopen. De klok loopt nu vanzelf. Daar is die God verder niet meer voor nodig. Dat is de God van de geleerden en filosofen, een afstandelijke God dus, een God die zich niet met de wereld bemoeit. Hij staat aan het begin en aan het einde, maar daar tussenin laat Hij de wereld zijn gang gaan.
- De ontdekking van Pascal is dat dit beeld van God niet klopt. God is wel degelijk iemand die zich om de wereld bekommert. Hij is de God van Abraham, Isaac en Jacob, een God die binnentreedt in de geschiedenis van mensen, allereerst in de geschiedenis van het volk van Israël en vervolgens in de geschiedenis van Jezus van Nazaret. Dat is de ontdekking van Pascal geweest dat die afstandelijke God verkiest zich te openbaren, verkiest zich bekend te maken.
- We vieren vandaag het feest van de gedaanteverandering en dat is precies een feest waarin God zich aan ons mensen bekend wil maken. Hoe dan? Door te wijzen op die Joodse man, Jezus van Nazaret: “Dit is mijn Zoon, de welbeminde, in wie ik mijn behagen heb gesteld. Luistert naar Hem”. Als je God wilt leren kennen, als je wilt weten wie God is, kijk dan naar Jezus van Nazaret, luister naar wat hij te zeggen heeft. Wordt een leerling van hem en volg hem. Pas je leven zo aan, dat jouw leven zich invoegt in het leven van Jezus. Hij is de weg die je naar God brengt.
- Het is geen weg zonder lijden. Dat wil de gedaanteverandering ook laten zien. Jezus is aangekomen op een tijdstip in zijn leven, waarin zijn tegenstanders steeds sterker worden. Het verzet vanuit de leiders van het Joodse volk neemt toe. Ze zijn bang voor hem, bang voor zijn woorden, bang voor de aanhang die hij zich verwerft onder het volk. Hij tast hun legitimiteit aan. Dat koninkrijk van God waar hij het altijd over heeft, houdt ook een veroordeling in van de manier waarop zij leiding geven aan het volk. Zij moeten meer herder zijn dan machthebber, meer bezorgd om de mensen dan hun eigen machtspositie. Zij voelen zich door Jezus bedreigd en laten het daar niet bij zitten.
- Voor Jezus, die weigert zich te omringen met een lijfwacht, die weigert om wapens aan te schaffen en zich met geweld te verdedigen, is dit een gevaarlijke situatie. Hij is kwetsbaar, heel kwetsbaar. Sterker nog, hij weet dat hij gevangen genomen zal worden, hij weet dat dit niet zachtzinnig zal gebeuren, hij weet dat hij ter dood gebracht zal worden. Maar hij weet ook dat hij lijden en sterven verkiest boven zijn vijanden onschadelijk te maken, boven hun kwaad met kwaad van zichzelf te beantwoorden. Jezus heeft de liefde tot de vijand gepredikt en nu wordt het in pijnlijke scherpte duidelijk waartoe dit kan leiden.
- De gedaanteverandering op de berg is de openbaring van Jezus als de Welbeminde. Hij is de Zoon van de Vader, die bereid is om te lijden liever dan tot de aanval over te gaan. Hij is helemaal zijn Vader, die zijn zon laat opgaan over goede en slechte mensen en het laat regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen (Mt. 5, 45). Jezus is het licht van God in de wereld, erkend door niemand anders dan Mozes en Elia. Hij is het stralende eindpunt van de Joodse openbaring, vervulling van de wet en de profeten.
- De maand augustus is de maand, waarin in 1945 twee atoombommen werden afgeworpen op Japan: Hiroshima, 5 augustus, naar schatting 70.000 doden, Nagasaki 9 augustus, 35.000 doden. Onvoorstelbaar en de dreiging van een nucleair conflict is de wereld nog niet uit. President Poetin van Rusland heeft er regelmatig mee gedreigd. Het is de uiterste consequentie van het vijanddenken. Je vijand wordt tot een monster gemaakt die kost wat kost op de knieën gebracht moet worden. ‘Het is zij of ik, dan zij maar.’ Het is precies dit denken dat door Jezus wordt afgewezen. Hij zegt en laat het niet bij woorden: hij doet het ‘dan ik maar’. Ongelooflijk, moeilijk te vatten!
- We hebben ons allemaal in de loop der jaren een beeld gevormd van wie Jezus was. Het is een beeld dat niet statisch is maar verandert zoals wijzelf veranderen. Toch is het niet alleen maar subjectief. Het moet telkens weer getoest worden aan de verhalen van het evangelie. Daarin moeten we heel eerlijk zijn. Jezus kan wel eens radicaler zijn dan wij comfortabel vinden. Toch maar blijven zoeken naar de echte Jezus. Amen.